Κατευθυντήριες γραμμές για επιτυχή εφαρμογή
1. Πρώτα βήματα στην εφαρμογή της προσέγγισης CLIL
Στα αρχικά στάδια, όταν αποφασίσετε να εφαρμόσετε την προσέγγιση CLIL, θα πρέπει να μάθετε περισσότερα για την προσέγγιση και τα μοντέλα εφαρμογής της προσέγγισης που εφαρμόζονται στην Κύπρο. Αυτές τις πληροφορίες μπορείτε να τις πάρετε επικοινωνώντας με το Κέντρο CLIL ή με Σύμβουλο CLIL.Η επικοινωνία σας με το Συντονιστικό Κέντρο CLIL θα σας δώσει πρόσβαση στην επιμόρφωση και τη στήριξη που χρειάζεται για τα αρχικά στάδια της εφαρμογής CLIL. Η εγγραφή σας στο Κέντρο CLIL θα σας δώσει την ευκαιρία να συμμετέχετε στο δίκτυο εκπαιδευτικών που εφαρμόζουν την προσέγγιση CLIL στην Κύπρο, δίνοντάς σας επίσης πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό, ιδέες, εμπειρίες και γενικότερη στήριξη σε όσα θέματα σας αφορούν.
Σε αυτό το σημείο θα αρχίσετε να σκέφτεστε σε ποιο μάθημα θα θέλατε να εφαρμόσετε την προσέγγιση CLIL (ή με πιο μοντέλο θα εργαστείτε, αν είστε εκπαιδευτικός της Προδημοτικής). Είναι καλύτερα να επιλέξετε ένα γνωστικό αντικείμενο που σας αρέσει, με το οποίο νιώθετε άνετα και το οποίο γνωρίζετε καλά. Ακολούθως θα πρέπει – αν χρειάζεται – να επικαιροποίησετε την ενημερότητα σας για το μάθημα, δηλαδή να ενημερωθείτε για τη διδακτική, τη μεθοδολογία και το διδακτικό υλικό του μαθήματος. Πρώτιστη σημασία χρειάζεται να δοθεί στην ενημέρωση όσον αφορά στο αναλυτικό πρόγραμμα του γνωστικού αντικειμένου, καθώς είναι σημαντικό να ακολουθούνται οι κατευθυντήριες γραμμές που εισηγείται το αναλυτικό πρόγραμμα για το κάθε μάθημα (για τη Δημοτική εκπαίδευση να ακολουθούνται οι Δείκτες Επάρκειας και Επιτυχίας και για την Προδημοτική Εκπαίδευση να ακολουθούνται οι Επιδιώξεις και το Πλαίσιο Επιδιώξεων) όταν ετοιμάζονται και εφαρμόζονται τα μαθήματα CLIL.
α) Επιμόρφωση CLIL
Η επιμόρφωση είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις/τους εκπαιδευτικούς που επιθυμούν να εφαρμόσουν την προσέγγιση CLIL, καθώς η εφαρμογή της προσέγγισης εμπεριέχει ένα διαφορετικό τρόπο εργασίας και θεώρησης της διδακτικής πράξης από αυτόν στον οποίο έχουν συνηθίσει. Είναι λοιπόν αναγκαία η συμμετοχή σε ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση προτού εφαρμόσετε την προσέγγιση. Αριθμός σεμιναρίων για τη διδασκαλία μέσω CLIL προσφέρονται κάθε χρόνο, συνήθως μέσα από συνεργασία με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου. Αυτά τα σεμινάρια είναι είτε γενικής φύσεως (για Δημοτική ή για Προδημοτική Εκπαίδευση) ή εστιασμένα στη διδασκαλία ενός συγκεκριμένου γνωστικού αντικειμένου μέσω CLIL.
Αν υπάρχουν σοβαροί λόγοι/κωλύματα που σας εμποδίζουν να παρακολουθήσετε αυτά τα σεμινάρια, μπορείτε να ενημερώσετε το Κέντρο CLIL και σύμβουλοι μπορούν να σας εισηγηθούν άλλες λύσεις. Για παράδειγμα, τρόποι επιμόρφωσης και στήριξης οι οποίοι μπορούν να προσφερθούν από το Κέντρο CLIL, είναι μεντορική στήριξη, παρουσιάσεις σε σχολική βάση, παρακολούθηση μαθήματος, συνδιδασκαλίες και αναστοχαστικές συζητήσεις. Αυτές οι δραστηριότητες συνήθως προσφέρονται ως περαιτέρω στήριξη και μεντορισμός στις/στους εκπαιδευτικούς που έχουν ήδη παρακολουθήσει τα προσφερόμενα σεμινάρια αλλά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως αρχή μέχρι να μπορέσετε να παρακολουθήσετε τα πιο δομημένα σεμινάρια.
β) Ενημέρωση εμπλεκόμενων φορέων
Διεύθυνση και εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου
Είναι σημαντική η ενημέρωση της Διεύθυνσης του σχολείου. Η/ο διευθύντρια/ντής χρειάζεται να κατανοήσει τι είναι η προσέγγιση CLIL, ποιο μοντέλο εφαρμογής θα χρησιμοποιηθεί και σε ποιο γνωστικό αντικείμενο θα εφαρμοστεί η προσέγγιση. Το Κέντρο CLIL μπορεί να σας προσφέρει ενημερωτικό υλικό ή μπορείτε να προσκαλέσετε τις/τους εκπροσώπους του Κέντρου για να μιλήσουν με τη Διεύθυνση του σχολείου σας και να απαντήσουν σε οποιεσδήποτε απορίες πιθανόν να υπάρχουν.
Είναι επίσης χρήσιμο να ενημερώσετε το εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου σας για την προσέγγιση CLIL και ότι θα εφαρμόζεται στο σχολείο. Αυτό μπορεί να γίνει σε μια συνεδρία προσωπικού όπου ο/η εκπρόσωπος του Κέντρου CLIL μπορεί να εξηγήσει στις/στους συναδέλφους σας όσα αφορούν στην προσέγγιση CLIL και τη σημασία την οποία θα έχει η εφαρμογή της στο σχολείο.
Γονείς
Η στήριξη και η συνεργασία των γονέων είναι πάντοτε σημαντικός παράγοντας για την προώθηση της σχολικής επιτυχίας, είτε αυτή σχετίζεται με τα μαθησιακά αποτελέσματα ή/και την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων και καινοτόμων προσεγγίσεων. Είναι λοιπόν σημαντικό όταν ξεκινά η εφαρμογή της προσέγγισης CLIL σε ένα σχολείο, να ενημερώνονται οι γονείς για την προσέγγιση και για το πώς θα εφαρμόζεται στο σχολείο τους και στην τάξη των παιδιών τους. Αρχικά η ενημέρωση μπορεί να γίνει με ένα ενημερωτικό φυλλάδιο ή τρίπτυχο το οποίο μπορούν να πάρουν στο σπίτι οι μαθητές/μαθήτριες. Μπορείτε να προμηθευτείτε ενημερωτικά τρίπτυχα ή δείγματα ενημερωτικών φυλλαδίων από το Κέντρο CLIL.
Αν το σχολείο σας θα ετοιμάσει δικά του ενημερωτικά έντυπα, βεβαιωθείτε ότι στα έντυπα συμπεριλαμβάνονται τα στοιχεία επικοινωνίας με το Κέντρο CLIL έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των γονέων και του Κέντρου για την άμεση ανταπόκριση σε τυχόν απορίες ή ερωτήσεις. Οι γονείς πρέπει να νιώθουν ελεύθεροι να επικοινωνήσουν με το σχολείο (διευθύντρια/ντή, τους/τις εκπαιδευτικούς CLIL) ή το Κέντρο CLIL για οποιεσδήποτε ανησυχίες ή ερωτήσεις πιθανόν έχουν.
Εισαγωγή/ Παρουσίαση της προσέγγισης CLIL στους μαθητές/μαθήτριες
Είναι σημαντικό οι μαθητές/μαθήτριες να καταλάβουν τι είναι η προσέγγιση CLIL και πώς θα εφαρμόζεται στα μαθήματά τους. Οι μαθητές/μαθήτριες χρειάζεται να κατανοήσουν γιατί αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο θα κάνουν μάθημα και γιατί θα χρησιμοποιούν τα Αγγλικά στα μαθήματά τους. H αιτιολόγηση που θα προσφέρει ο/η εκπαιδευτικός διαφέρει ανάλογα με την ηλικία των μαθητών/τριών και την ωριμότητά τους.
Η παρουσίαση/εισαγωγή της προσέγγισης στα πολύ μικρά παιδιά μπορεί να είναι τόσο απλή όσο η παρουσίαση μιας νέας κούκλας (puppet) που «ήρθε» από το εξωτερικό και μπορεί να επικοινωνεί μόνο στα Αγγλικά. Με μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά η εισαγωγή της προσέγγισης μπορεί να γίνει μέσω μιας συζήτησης για την αξία των ξένων γλωσσών και τον ρόλο που παίζουν στη ζωή μας.
2. Δημιουργία ενός ασφαλούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος μάθησης
α) Ακούστε τους/τις μαθητές/μαθήτριες σαςΑκούστε τους/τις μαθητές/μαθήτριες σας! Αφουγκραστείτε τις ανησυχίες, τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις ανασφάλειές και τις εισηγήσεις των μαθητών/τριών σας. Κλειδί για μια επιτυχημένη εφαρμογή της προσέγγισης CLIL είναι ο μαθητής/τρια. Ο/η εκπαιδευτικός – ιδιαίτερα ο/η εκπαιδευτικός που εφαρμόζει CLIL – πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένος/η στις σκέψεις και στα συναισθήματα των παιδιών και να δημιουργεί ένα περιβάλλον στο οποίο αυτά να νοιώθουν ασφάλεια και να μπορούν να εκφράζονται ελεύθερα. Οι απόψεις και τα συναισθήματα των μαθητών/τριών θα σας καθοδηγούν για να προσαρμόσετε τη διδασκαλία σας έτσι ώστε όλα τα παιδιά να συμμετέχουν στο μάθημα με ασφάλεια και αυτοπεποίθηση.
Μπορείτε να δημιουργήσετε ευκαιρίες για να ακούσετε τους μαθητές/μαθήτριες σας με ποικιλία απλών τεχνικών τις οποίες εύκολα μπορείτε να ενσωματώσετε στη διδασκαλία σας. Για παράδειγμα, οι μαθητές/μαθήτριες μπορούν να γράψουν ανώνυμα πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί ο,τιδήποτε νιώθουν ή σκέφτονται όσον αφορά στα μαθήματά τους και να βάλουν το χαρτί σε ένα κουτί στο τέλος του μαθήματος, ή μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτοκόλλητα χαρτάκια (post-it notes) και να τα κολλήσουν στον τοίχο ή σε ένα παράθυρο καθώς θα φεύγουν από την τάξη. Επίσης, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να αφιερώσει λίγα λεπτά στο τέλος του μαθήματος για συζήτηση με τους μαθητές/μαθήτριες. Όποιες τεχνικές και αν επιλέξετε, οι σκέψεις και τα συναισθήματα των μαθητών/ριών θα πρέπει να σας καθοδηγούν όσον αφορά στο πώς εφαρμόζετε την προσέγγιση CLIL έτσι ώστε οι μαθητές/μαθήτριες να λαμβάνουν βοήθεια και να υποστηρίζονται σε αυτή την νέα μαθησιακή διαδικασία.
β) Ο ρόλος της γλώσσας του σχολείου κατά τη διάρκεια των μαθημάτων CLIL
Τα Ελληνικά (η γλώσσα του σχολείου) έχουν ρόλο να διαδραματίσουν μέσα στην τάξη CLIL. Τα Αγγλικά (η ξένη γλώσσα που χρησιμοποιείται στα μαθήματα CLIL) εισάγονται και αυξάνονται σταδιακά. Στην αρχή ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει μόνο μια δραστηριότητα για να τη διεξάγει στα Αγγλικά, και σταδιακά – κατά τη διάρκεια της χρονιάς - αυξάνει το χρόνο του μαθήματος στον οποίο χρησιμοποιεί τα Αγγλικά. Στα αρχικά στάδια, ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει επίσης να ενδυναμώσει τα παιδιά ‘κτιζοντας’ τη γλώσσα την οποία θα χρειάζονται για την καθημερινή τους επικοινωνία μέσα στη τάξη (classroom language) όπως και την εξειδικευμένη γλώσσα την οποία χρειάζεται το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο το οποίο διδάσκεται μέσω της προσέγγισης (academic language and subject language). Η γλώσσα της επικοινωνίας μέσα στη τάξη αναφέρεται στη γλώσσα που χρησιμοποιείται για τη διεξαγωγή καθημερινών δραστηριοτήτων και ρουτίνων κατά τη διάρκεια του μαθήματος (π.χ. Are you ready? Let’s start!, Open your books, Let’s work in groups now, Put your thinking caps on). Η εξειδικευμένη γλώσσα του γνωστικού αντικείμενου αναφέρεται σε λεξιλόγιο (π.χ. transparent, semi-transparent, longitude, latitude) ή γλωσσικές δομές που είναι αναγκαίες για την ενασχόληση με το γνωστικό αντικείμενο (π.χ. Can you make a hypothesis? What is your opinion about …? Let’s compare and contrast. Shall we classify these objects?).
Καθ’όλη τη διάρκεια των μαθημάτων CLIL, και κυρίως στα αρχικά στάδια, οι μαθητές/μαθήτριες πρέπει πάντοτε να νιώθουν ασφαλείς και άνετα στην τάξη. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι είναι ελεύθεροι να απαντήσουν ή να χρησιμοποιήσουν τα Ελληνικά όποτε θέλουν.
3. Υψηλής ποιότητας εφαρμογή της προσέγγισης CLIL
Μετά τα αρχικά στάδια της εισαγωγής και της εφαρμογής της προσέγγισης CLIL, ο/η εκπαιδευτικός CLIL συνεχίζει να εργάζεται με στόχο την υψηλής ποιότητας διδασκαλία και μάθηση στην τάξη του/της. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί ακολουθώντας το αναλυτικό πρόγραμμα, εφαρμόζοντας τους Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας για τη Δημοτική ή τις Επιδιώξεις και το Πλαίσιο Επιδιώξεων για την Προδημοτική παρέχοντας στήριξη στους/στις μαθητές/μαθήτριες, παρέχοντας ευκαιρίες και δραστηριότητες για ανάπτυξη των ανώτερων γνωστικών δεξιοτήτων και έχοντας σταθερά υψηλές προσδοκίες από τους/τις μαθητές/μαθήτριες.α) Στήριξη των μαθητών/τριών στο γνωστικό επίπεδο
Ένας/Μια εκπαιδευτικός CLIL διδάσκει Περιεχόμενο και Γλώσσα. Για να πετύχει και τους δυο αυτούς στόχους, χρειάζεται να προσφέρει στους/στις μαθητές/μαθήτριες την ανάλογη στήριξη και βοήθεια. Όσον αφορά στη διδασκαλία περιεχομένου, είναι σημαντικό να σιγουρευτείτε ότι το γνωστικό επίπεδο του περιεχομένου παραμένει στα επίπεδα τα οποία καθορίζονται για τους μαθητές/μαθήτριες από το Αναλυτικό Πρόγραμμα και τους Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας, χωρίς ούτε να υπεραπλουστεύεται το περιεχόμενο ούτε να γίνεται υπερβολικά δύσκολο. Είναι καλό επίσης να δίνονται γνωστικές προκλήσεις στους μαθητές/μαθήτριες που να απαιτούν τη χρήση ανώτερων δεξιοτήτων σκέψης. Μια τεχνική για την παρουσίαση νέας γνώσης/περιεχομένου στους μαθητές/μαθήτριες είναι η παρουσίαση της νέας γνώσης σε μικρά στάδια/βήματα παρέχοντας στήριξη σε κάθε στάδιο/βήμα χρησιμοποιώντας εποπτικοποίηση, ήχο, βιωματικές δραστηριότητες, ομαδική εργασία, κτλ.
β) Στήριξη των μαθητών/τριών στο γλωσσικό επίπεδο
Οι μαθητές/μαθήτριες χρειάζεται να στηρίζονται και γλωσσικά, είτε για σκοπούς κατανόησης (listening, speaking), είτε για σκοπούς παραγωγής λόγου (speaking, writing). Ο/Η εκπαιδευτικός CLIL χρειάζεται να σκεφτεί το μάθημα προηγουμένως και να εντοπίσει εκ των προτέρων σε ποια σημεία του μαθήματος είναι πιθανόν οι μαθητές/μαθήτριες να αντιμετωπίσουν γλωσσικές δυσκολίες. Πιθανές γλωσσικές δυσκολίες μπορεί, για παράδειγμα, να προκύψουν κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης, όταν θα διαβάσουν ένα δύσκολο κείμενο ή όταν πρέπει να διεκπεραιώσουν μια περίπλοκη δραστηριότητα. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να προσφερθεί γλωσσική στήριξη στους μαθητές/μαθήτριες όπως π.χ. να χρησιμοποιήθουν τράπεζες λέξεων ή να διδαχθεί από πριν σημαντικό λεξιλόγιο.
γ) Χρήση της γλώσσας του σχολείου κατά τη διάρκεια του μαθήματος
Οι τάξεις CLIL είναι δίγλωσσες τάξεις και η γλώσσα του σχολείου (Ελληνικά) μπορεί πάντα να έχει ένα ρόλο κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Ο/η εκπαιδευτικός αποφασίζει αν θα χρησιμοποιηθούν τα Ελληνικά στο μάθημα, ανάλογα πάντα με τις ανάγκες των μαθητών/τριών και τις μαθησιακές δραστηριότητες στις οποίες καλούνται να συμμετέχουν. Οι μαθητές/μαθήτριες πάντα στηρίζονται όσον αφορά στη χρήση της ξένης γλώσσας (Αγγλικά) στο μάθημα. Εντούτοις, δεν πρέπει να πιέζονται να χρησιμοποιήσουν τη ξένη γλώσσα αν δεν νοιώθουν έτοιμοι/ες. Επιπρόσθετα, στις τάξεις CLIL εισηγούμαστε όπως υπάρχει πάντα η επιλογή ‘time out’ που δίνει την ευκαιρία να σταματήσει για λίγο η χρήση της ξένης γλώσσας (Αγγλικά) και να χρησιμοποιηθεί η γλώσσα του σχολείου (Ελληνικά). Η επιλογή αυτή μπορεί να ζητηθεί είτε από τα παιδιά είτε από τον/την εκπαιδευτικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν χρειάζεται να δοθεί κάποια επεξήγηση ή να γίνει μαθησιακή δραστηριότητα για την οποία τα παιδιά δεν κατέχουν ακόμη τις ανάλογες γλωσσικές δεξιότητες. Σε τέτοιες περιπτώσεις λοιπόν δεν γίνονται ‘εκπτώσεις’ όσον αφορά την ποιότητα του μαθήματος σε σχέση με το γνωστικό αντικείμενο αλλά το μάθημα ενσωματώνει τη γλώσσα του σχολείου έτσι ώστε να επιτευχθούν οι ανάλογοι Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας για τη Δημοτική και οι Επιδιώξεις και το Πλαίσιο Επιδιώξεων για την Προδημοτική.
Οι περιπτώσεις όπου χρειάζεται ένα ‘time out’ θα γίνονται όλο και πιο αραιές καθώς τα παιδιά αποκτούν περισσότερη αυτοπεποίθηση στη χρήση της ξένης γλώσσας. Εντούτοις, η επιλογή ενός ‘time out’ είναι πάντα στη διάθεση των μαθητών/τριών και του/της εκπαιδευτικού.
δ) Εκπαιδευτικό υλικό και δραστηριότητες
Τα μαθήματα CLIL περιέχουν ποικιλία εκπαιδευτικών υλικών και μέσων τα οποία υποστηρίζουν την παρουσίαση, εμπέδωση και αξιολόγηση του Περιεχομένου και της Γλώσσας. Εικόνες, βίντεο, καρτέλες λέξεων, γλωσσικά πλαίσια, τραγούδια, ιστορίες, ηλεκτρονικό υλικό (π.χ. παρουσιάσεις PowerPoint, διαδραστικά παιχνίδια/δραστηριότητες) βοηθούν σημαντικά τους μαθητές/μαθήτριες κατά τη διάρκεια του μαθήματος.
Η ποικιλία δραστηριοτήτων είναι επίσης σημαντική καθώς μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες διαφοροποίησης για όλους τους μαθησιακούς τύπους και για όλα τα επίπεδα μαθητών/τριών. Μπορεί επίσης να προσφέρει την ανάλογη κάθε φορά στήριξη τω μαθητών/τριών και να ενισχύσει την ενεργή συμμετοχή όλων.
ε) Αξιολόγηση
Ο τρόπος αξιολόγησης και η γλώσσα που θα χρησιμοποιείται για αξιολόγηση στο μάθημα που εφαρμόζεται με τη προσέγγιση CLIL μπορεί να ποικίλει. Εάν οι μαθητές/μαθήτριες νιώθουν άβολα να αξιολογούνται στα Αγγλικά, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει τα Ελληνικά, ειδικά για μια πιο επίσημη, τελική αξιολόγηση. Όσον αφορά στη διαμορφωτική αξιολόγηση ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να χρησιμοποιεί συχνούς ελέγχους κατανόησης κατά τη διάρκεια του μαθήματος ώστε να σιγουρεύεται ότι οι μαθητές/μαθήτριες παρακολουθούν το μάθημα και δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα. Οι έλεγχοι κατανόησης μπορούν να έχουν τη μορφή ερωτήσεων, ενός σύντομου παιχνιδιού ή μιας απλής δραστηριότητας. Γενικά ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να αποφασίσει εάν η αξιολόγηση θα γίνει στα Ελληνικά ή στα Αγγλικά αναλόγως των ικανοτήτων των μαθητών/τριών του στη ξένη γλώσσα. Μπορεί επίσης η αξιολόγηση να είναι δίγλωσση και να δοθεί επιλογή στους/στις μαθητές/μαθήτριες όσον αφορά στη γλώσσα στην οποία προτιμούν να απαντήσουν.
4. Επικοινωνία με το Κέντρο CLIL και με το δίκτυο εκπαιδευτικών CLIL
Η τακτική επικοινωνία με το Κέντρο CLIL είναι χρήσιμη για τον/την εκπαιδευτικό και το σχολείο που εφαρμόζει την προσέγγιση. Οι σύμβουλοι CLIL μπορούν να παρέχουν βοήθεια όποτε ένας/μια εκπαιδευτικός χρειάζεται κάποιες επεξηγήσεις ή να συζητήσει θέματα που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της εφαρμογής της προσέγγισης ή απλά χρειάζεται να συζητήσει/μοιραστεί εμπειρίες. Οι σύμβουλοι CLIL μπορούν επίσης να εισηγηθούν ένα δίκτυο εκπαιδευτικών που εφαρμόζει την προσέγγιση στο οποίο να μπορεί να συμμετέχει και ο/η εκπαιδευτικός. Η τακτική επικοινωνία με εκπαιδευτικούς που διδάσκουν το ίδιο μάθημα ή εφαρμόζουν το ίδιο μοντέλο (στην περίπτωση της Προδημοτικής Εκπαίδευσης) είναι επίσης βοηθητική, αφού δίνει στις/στους εκπαιδευτικούς την ευκαιρία να μοιραστούν εμπειρίες, ιδέες και εκπαιδευτικό υλικό, ή απλά να μιλήσουν με κάποιον που βιώνει τις ίδιες εμπειρίες με αυτές/αυτούς. Επίσης, εισηγούμαστε όπως οι εκπαιδευτικοί δημιουργήσουν πιο μικρές ομάδες στήριξης και συνεργάζονται με άλλες/άλλους εκπαιδευτικούς (buddies) που μπορεί να διδάσκουν το ίδιο γνωστικό αντικείμενο ή να εφαρμόζουν το ίδιο μοντέλο (αν πρόκειται για Προδημοτική Εκπαίδευση). Τέτοια συνεργασία μπορεί να παρέχει πολυεπίπεδη στήριξη στην/στον εκπαιδευτικό (επαγγελματική και συναισθηματική).Η επικοινωνία με το Κέντρο CLIL μπορεί επίσης να επιβραβεύσει το σχολείο, τα παιδιά και τους/τις εκπαιδευτικούς για τις επιτυχίες τους και την πρόοδό τους στην εφαρμογή της προσέγγισης καθώς επίσης και να προσφέρει ευκαιρίες για την προβολή των αποτελεσμάτων και των δράσεων του σχολείου μέσα από το σύστημα επιβράβευσης και αναγνώρισης που εφαρμόζει το Κέντρο CLIL ή μέσα από συμμετοχή στις διάφορες δράσεις που οργανώνει το Κέντρο (συνέδρια, ημερίδες, εργαστήρια, εκπαιδευτικές ανταλλαγές και επισκέψεις, κτλ.).
Η εφαρμογή της προσέγγισης CLIL μπορεί να είναι μια σημαντική μαθησιακή εμπειρία τόσο για τους μαθητές/μαθήτριες όσο και για τους/τις εκπαιδευτικούς που την εφαρμόζουν. Η συστηματική εφαρμογή της προσέγγισης μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο προς τη δημιουργία μαθητών/τριών που χαρακτηρίζονται από ενθουσιασμό και αγάπη για τη μάθηση, με θετικές στάσεις προς την καινοτομία και τις γλώσσες.
